Merhaba,
Yalın üretim konusuna detaylı bir giriş yapacağımız bu yazımızda yalın üretimin ilk çıkış noktasından başlayarak önemli olan tüm teknik araçların, teknik kavramların ve süreçlerin incelemesini/açıklamasını yapacağız.
Hazırsanız başlıyoruz 🙂
Yalın Üretim (Lean Manufacturing/ Lean Production) Nedir?
Yalın üretimin temel çıkış fikri aslında oldukça basittir; Üretim sürecindeki israfların tespit edilmesi ve ortadan kaldırılması için tasarlanmış bir üretim yöntemidir. Rekabetin iyice arttığı günümüz dünyası şartlarına da yanıt verecek şekilde buradaki temel amaç üretim sürelerini azaltırken müşterilere ve tedarikçilere yanıt verme sürelerini azaltmaktır.
İngilizce’de Yalın Üretim’in karşılığı olarak Lean Manufacturing ya da Lean Production kavramlarını görmekteyiz. Burada geçen Lean sözcüğünün karşılığı ise yalın kelimesi özdeşleştirilebilir. Direkt kelime anlamı olarak “yağsız, fit” olarak insanlar için kullanılan bir kelime iken üretim sistemleri açısından değerlendirildiğinde israfsız üretim olarak açıklanabilir. Yalın üretim kavramı ile yalın ürün sık sık karıştırılmaktadır, yalın ürün diye bir kavram bulunmamaktadır.
Yalın Üretimde İsraf Nedir? Muda-Mura-Muri Nedir?
İsraf müşterinin bakış açısına göre değer katmayan herhangi bir faaliyet olarak tanımlanır. Diğer bir deyişle müşterinin uğruna para ödemek istemeyeceği katma değerli olmayan süreçlere israf diyebiliriz.
İsraf kavramı Japonca’da “muda” ile anlatılır. Japonlar üretim süreçlerinde mudayı 7 kategoride toplamıştır:
- Fazla üretim; Müşterinin talebinin dışında üretim yapılması kaynaklı oluşur. Üretim süreçleri müşteri talepleriyle uyumlu hale getirilerek stok maliyetlerinin ve bekleme sürelerinin azaltılması gerekir.
- Beklemeler; Süreç akışındaki bir işlemin süreçteki bir sonraki eylemi gerçekleştirmeyi beklemesinden kaynaklı israf oluşmasıdır. Etkili planlama ve etkili insan yönetimi uygulamaları ile süreçler arası ve süreçler içerisinde bekleme sürelerinin azaltılması gerekir.
- Gereksiz taşıma; Kullanılan hammadde veya malzemenin gereksiz taşınması israfa neden olur. Fabrika içerisinde etkili ve planlı bir üretim düzeni oluşturulması ile taşıma israfının ortadan kaldırılması gerekir. Just In Time ile uyumlu yalın üretim süreçlerinin oluşturulması önem taşır.
- Gereksiz süreç/işlem; Müşteri talebinden ziyade iç süreçlerle ilgilidir, aynı işlemin tekrar ya da gereksiz yapılmasıyla ilgilidir. Süreçlerin basitleştirilmesi ve standartlaştırılması gerekir.
- Fazla stok; Arz talepten fazla olduğu zaman (fazla üretim yapıldığında) israf durumu oluşur. İlk süreçlerin son süreçlerden gelen talebe göre (Çekme Sistemi) üretim yapılması gerekir.
- Gereksiz hareket; Üretim süreci içerisinde yer alan operatörün ihtiyaç duyduğu hammadde veya malzeme için istenmeyen hareketler oluşturmasıdır. Gerekli araç ve kaynakların mevcut ve ulaşılabilir olması ile çalışan hareketlerinin azaltılması gerekir.
- Hatalı/yanlış üretim; Yeniden üretim yapılmasına sebep olan işlemlerin sebep olduğu durumlardır. Hatalı ürün müşteriye ulaştığında reklamasyon ya da iade süreçlerinin başlamasına sebep olur. Yerinde kalite kontrol mekanizmaları ve etkili insan yönetimi uygulamaları ile kusurların azaltılması gerekir.
Günümüzde bu 7 israf maddesine ek olarak insan yeteneği ve aklının kullanılmaması da israf olarak belirtilmektedir.
İsraf başlığı altında mudaya ek olarak “muri” ve “mura” kavramları da geçer. Mura; bazı kaynaklara aşırı yükleme yapılırken diğer kaynakların beklemesi durumudur. Dikkat edilmediği taktirde eşitliğin olmadığı üretimlerde muda (israf) oluşmasına sebep olur. Seviyeli üretim daha verimlidir, sürekli akışa olanak sağlar. Muri ise; kaynağın kapasitesinin fazlası olacak şekilde çalışmasıdır. Burada da dikkat edilmediği zaman tıpkı diğer israf türlerinde olduğu gibi kalite problemleri, arızalar ve beraberinde akışın kısıtlanması gibi durumlar meydana gelebilmektedir.
Toparlamak gerekirse;
Günümüzün dinamik pazar ortamında firmalar müşteri kaybetmek istemez çünkü artık çeşitlilik ve hız büyük önem kazanmıştır. Müşteri istediği ürüne en kısa zamanda ulaşmak ister. Bu noktada firmaların müşterilere verimli teslimat odaklı olmaları gerekir. Kendi bünyesinde operasyonlarını ve çalışanlarını bu yönde kurgulaması ve hizalaması istediği başarıyı getirir.
Yalın Düşünme ve Yalın Yönetim Nedir ?
Şirketler için önemli olan çalışanlarına israfları görmeyi ve sürekli iyileşme yoluyla bu israfları ortadan kaldırmayı öğretmektir. Bu durum aynı zamanda yalın düşünme ve yalın yönetim için temel oluşturur.
Yalın düşünmede amaç tüm israfları azaltarak ve yok ederek müşteriye mükemmel değer sunmaktır. Bu noktada şirketlerden yalın yönetim felsefesini belirleyerek müşterinin beklentilerini karşılamak için uygun bir politika belirlemesi ve yayılımı için liderlik yapması beklenir.
Üretimde israflardan arındırılmış mükemmel prosesler oluşturulurken çalışanlara insana saygı kültürünü temel nokta edinen kültür aşılanmalıdır. Bu noktada üst yönetimin rolü önemlidir çünkü yönetim neyi öncelik edinirse çalışan da onu dikkate alır. Çalışanların kendini bu sisteme adaması ve bu felsefeyi içselleştirmesi firmalar adına uzun soluklu bir yolculuktur. Kültür haline geldiğinde ise;
- Firmaların rekabet gücünü arttırır.
- Müşteri memnuniyetini arttırır.
- Firmaların büyümesini ve refaha kavuşmasını sağlar.
Yalın üretim ile ilgili daha fazla bilgi paylaşımı için teknik defteri takip edebilirsiniz.
